Begeleiden en evalueren

Binnen een duaal traject wordt een leerling begeleid op school én op de werkplek.

Het begeleiden van jongeren doen we in een ruimer kader van oplossingsgericht coachen en handelingsgericht werken.
We verwijzen in wat volgt naar de werken van
De Jong, P., & Berg, I. K. (2015). De kracht van oplossingen (3de editie). Pearson Benelux B.V.
Pameijer, N.; Denys, A.; Timbremont, B. & Van de Veire, H. (2018). Handelingsgericht werken. Samenwerken aan schoolsucces. Leuven: Acco.

Oplossingsgericht coachen

De kern van oplossingsgericht werken is dat de focus ligt op:

de gewenste situatie en niet op het probleem
op reeds bereikte successen en niet op de mislukkingen
op competenties en mogelijkheden in plaats van zwaktes en tekortkomingen
op kleine haalbare stapjes vooruit en geen grote resultaten.

Voordelen van oplossingsgerichte gesprekken

Je kan door het stellen van vragen de jongere, mentor, leerkracht, … leiden naar mogelijke oplossingen die ze zelf aanbrengen
Het is een uitnodigende manier van communiceren
Je laat zien dat je de stem/mening van de jongere, mentor, leerkracht, … waardevol acht. Hij/zij blijft zelf eigenaar van zijn/haar oplossingen.
De focus ligt op wat de jongere, leerkracht, mentor wil en niet op jezelf en wat jij wil.
De jongere, leerkracht, mentor is meer gemotiveerd om de eigen inbreng te verwezenlijken dan hetgeen hem/haar wordt opgelegd.

Vaak wordt er van uitgegaan dat door veel te weten over het probleem, het defect, de oorzaak en de schuldige de oplossing in zicht komt. Bij oplossingsgericht werken ligt de focus niet op het probleem maar op de oplossing, we gaan kijken naar wat haalbaar én nodig is om de gewenste situatie te bereiken.

Er wordt in gestructureerde gesprekken via gerichte vragen op zoek gegaan naar wat helpt en al heeft geholpen om verder te komen. Er wordt succesgericht gewerkt en gezocht naar de oorzaken van succes.

Voor het oplossingsgerichte coachen wordt gebruik gemaakt van oplossingsgerichte vragen. We lijsten hier enkele voorbeelden op.

Wat moeten we vandaag bespreken, zodat dit gesprek voor jou nuttig zal zijn?
Waar ben je goed in?
Wanneer ging het al goed? (succes in het verleden)
Hoe wil je dat het wordt? (succes in de toekomst)
Vertel me eens meer over wat je deed in plaats van X (probleemgedrag)?
Hoe doe je dat? Wil je het me laten zien?
Stel dat je probleem er niet meer zou zijn. Wat is er dan anders? Hoe doe je dan?
Welke vaardigheid zou jij willen leren in plaats van het probleem?
Wat heb je er aan als je deze vaardigheid beheerst?
Wat moet je kunnen om deze vaardigheid te leren?
Wie kan je daar bij helpen?

Uitgangspunten

Stel vragen over wat gewenst is i.p.v. wat niet goed gaat.
Geen enkel probleem is altijd en overal aanwezig. Vragen naar uitzonderingen biedt sleutelt tot verandering.
De oorzaak van het probleem zegt vaak niets over de oplossing ervan.
Keuzemogelijkheid is essentieel om zich goed te voelen bij de oplossing.
Vraag wat werkt. Als iets werkt, doe er meer van.
Als iets niet werkt, doe iets anders.
If it ain’t broke, don’t fix it.
Zet kleine, realistische stappen.
Coaching is de samenwerking tussen 2 experts. De leerling draagt de oplossing in zich, betrek hem of haar dus ook.
De relatie met de leerling bepaalt de mogelijke interventies. Zet hierop in.

Oplossingsgerichte evaluatie

Een begeleiding en de daaraan gekoppelde evaluatiemomenten zijn het meest kwalitatief indien er voldoende vaak feedbackgesprekken plaatsvinden tussen mentor en leerling. Het is belangrijk om dit regelmatig te doen en de nodige tijd te voorzien. Een feedbackgesprek gaat best door op een rustig moment, relatief kort na de activiteit en in een veilig kader (bv. waar anderen niet mee luisteren).

Een oplossingsgericht evaluatiegesprek start bij (1) de veranderwens: wat wil je graag anders? Van daaruit wordt er stilgestaan bij (2) de gewenste situatie: hoe wil je dat het dan zal zijn? In dialoog met de leerling kan de mentor bespreken welke (3) krachtbronnen reeds aanwezig zijn: wanneer ging het al eens beter? Op die manier komen ze samen tot (4) de volgende stap: Stel dat je een klein beetje beter geworden bent, wat is dat dan?

Via het tabblad tools vind je allerlei materialen die werden ontwikkeld/gebruikt tijdens coachings op scholen, werkplekken om leerkrachten, trajectbegeleiders, mentoren te ondersteunen in het voeren van een oplossingsgericht (feedback-evaluatie) gesprek.

Handelingsgericht werken

Handelingsgericht werken is een methodiek die …

De kwaliteit van het onderwijs en de begeleiding voor alle leerlingen beoogt te verbeteren.
Kwaliteitsvol onderwijs en doeltreffende leerlingbegeleiding concretiseert zodat een schoolteam effectief kan omgaan met verschillen tussen leerlingen.
Biedt een gezamenlijk kader voor wie betrokken is bij de begeleiding van een jongere (leerkracht, leerlingebegeleider, mentor, jongere, ouders, CLB’er, …) en bundelt deze krachten
Biedt een kader dat goed te gebruiken is bij reflectie en kwaliteitsverbetering.
Maakt het mogelijk om doelgericht en in kleine stappen te werken en om van wenselijk naar haalbaar te redeneren.
Is een planmatige en cyclische werkwijze vanuit zeven uitgangspunten. Deze uitgangspunten bieden een wenselijk kader, de ideale werkwijze.

De zeven uitgangspunten vormen de essentie van HGW. Het zijn de criteria waaraan de handelingsgerichtheid van onderzoek en begeleiding zijn af te toetsen. Het is van belang om alle uitgangspunten na te streven omdat ze onderling sterk verbonden zijn. We kunnen ze beschouwen als een “STAPDOOS” om handelingsgericht werken in de praktijk om te zetten.

Het opstarten van een duale richting vormt een opportuniteit om bestaande (of nog niet bestaande) manieren van werken te herbekijken, uit te proberen, te veranderen, ... in je klas, school, vak, stage, ..... We denken hierbij o.a. aan competentiegericht evalueren, feedback geven, handelingsgericht werken, oplossingsgericht begeleiden, ... .